Spartakus

"Spartakus" to dzieło wielowątkowe, łączące epickie, tragiczne i liryczne sceny, pełne dramatycznych napięć. To opowieść o odwadze, poświęceniu i dążeniu do wolności, ukazana w widowiskowej formie pełnej emocji i ekspresji. Głównym przesłaniem baletu jest walka o wolność, a bunt gladiatorów staje się jej symbolem.

Muzyka Arama Chaczaturiana ilustruje akcję, nadając bohaterom i środowiskom charakterystyczne motywy. Temat "Spartakusa" składa się z dwóch motywów – bohaterskiego i emocjonalnego. Oprócz rytmów tanecznych i elementów folkloru (m.in. armeńskiego), w muzyce dominują marsze, motywy wojenne i pogrzebowe. 

Libretto „Spartakusa” opracowane zostało na podstawie dzieł Plutarcha i Juwenala oraz badań współczesnych historyków. Spartakus, Frygia i Krasus są postaciami autentycznymi, a zaprzedana Rzymowi Egina została wykreowana przez librecistę jako kontrastująca z odwagą i bohaterstwem.

Warto podkreślić, że twórcą choreografii w spektaklu jest Robert Balogh, który współpracował już z Operą Śląską.

Swoją karierę rozpoczął w Teatrze Oldřicha Stibora w Ołomuńcu, gdzie w latach 1985–1988 pracował jako solista i choreograf. Następnie, w latach 1989–1994, stworzył kilka spektakli dla Teatru Narodowego w Bratysławie („Lux et Requiem”) oraz Teatru Narodowego w Pradze („Catulli Carmina”, „Ekstaza ducha”, „Dama z kameliami”). W latach 1994–1997 pełnił funkcję choreografa i kierownika baletu w Teatrze Josefa Kajetána Tyla w Pilźnie. W krótkim czasie udało mu się stworzyć znakomity zespół, który szybko zdobył uznanie również za granicą. Z tego okresu pochodzą jego udane balety, takie jak „Casanova”, „Carmen”, „Romeo i Julia” oraz „Puszkin”.

Robert Balogh był także dyrektorem artystycznym zespołu baletowego Teatru Morawskiego w Ołomuńcu. Dzięki przemyślanemu doborowi repertuaru oraz angażowaniu utalentowanych tancerzy z całego świata stworzył zespół na międzynarodowym poziomie. Każdego roku grupa występuje gościnnie w Niemczech, Polsce i na Słowacji. Po raz pierwszy w historii Teatru Morawskiego jego baletowy zespół wystąpił na scenach Teatrów Narodowych w Pradze i Bratysławie.

LIBRETTO

Akt I

Rzymskie legiony triumfują na forum. Przewodzi im bogaty, okrutny i nieludzki wódz Krassus. Za nimi prowadzeni są więźniowie. Spartakus i Frygia są wśród skutych jeńców skazanych na niewolę. 

Spartakus rozpacza samotnie w ciemnym lochu - urodził się jako wolny człowiek, a teraz jest przykutym łańcuchami niewolnikiem. Na targu niewolników handlarze oddzielają mężczyzn od kobiet i oferują ich na sprzedaż bogatym Rzymianom. Spartakus i Frygia zostają rozdzieleni. Frygia jest nieszczęśliwa. Ze strachem zastanawia się nad swoją przyszłością. Krassus organizuje wystawny bankiet w swojej willi. Kurtyzany dbają o rozrywkę i zabawę gości. Jest kuszony do szalonego tańca przez swoją kochankę Eginę. Otumaniony winem i rozpalony namiętnością Krassus wzywa gladiatorów, by zaprezentowali swoje umiejętności. Dwóch krzepkich gladiatorów - najpierw rybak (retiarius) i ryba (murmillus), później mężczyźni w hełmach z przyłbicami (andabates) – walczą na śmierć i życie na oczach gości. Podczas walki jeden z gladiatorów zostaje śmiertelnie ranny. Hełm zwycięskiego zapaśnika zostaje zdjęty. To Spartakus. Jego rozpacz po stracie przyjaciela gladiatora stopniowo przeradza się w gniew i nienawiść do Rzymian. Nie chcąc dłużej znosić hańby niewoli, wznieca bunt gladiatorów. Spartakus i Frygia odzyskują wolność. 

Coraz więcej niewolników przyłącza się do powstania. Wszyscy zgodnie ogłaszają Spartakusa swoim przywódcą. Spartakus i Frygia, pełni wiary w przyszłość, są szczęśliwi, że są razem. 

Akt II

Arogancki Krassus pokazuje swoją nieskończoną moc. Towarzyszy mu jego kochanka Egina. Nagle pojawiają się wieści o ataku niewolników na Rzymian. 

Spartakus postanawia stawić czoła Krassusowi i pokonuje go w bitwie. Powstańcy chcą zabić rzymskiego wodza, ale Spartakus odsuwa ich miecze. Krassus może ocalić swoje życie jak gladiatorzy – walcząc jako człowiek przeciwko człowiekowi. Wybiera jednak haniebną ucieczkę. Krassus poprzysięga okrutną zemstę na niewolnikach, którzy go upokorzyli. Zbiera nowe oddziały do ataku na rebeliantów. Egina sama wręcza mu miecz. 

W obozie niewolników nastąpił rozłam. Niektórzy z nich są niezadowoleni i odchodzą od Spartakusa. Istiva Egina przedostaje się do obozu niezauważona wśród pozostałych lojalnych niewolników. Uwodzi mężczyzn winem i erotycznym tańcem. Przekonuje ich do zdrady Spartakusa. Odurzeni mężczyźni tracą zahamowania, a wraz z nimi czujność. 

Tymczasem żołnierze Krassusa stopniowo otaczają oddziały Spartakusa. Rozpoczyna się zacięta bitwa, w której Spartakus zostaje śmiertelnie ranny przez rzymskich żołnierzy i ukrzyżowany na rozkaz wodza Krassusa. 

Bitwa dobiegła końca. Opuszczona Frygia przybywa na pole bitwy. Jej żal jest bezkresny. Opłakuje Spartakusa, swojego ukochanego męża i bohatera, który był w stanie przeciwstawić się rzymskim niewolnikom. 

Libretto: Nikołaj Wołkow oprac. Robert Balogh

OBSADA: 

Spartakus: Douglas De Oliveira Ferreira, Alberto Pecetto

Krassus: Maciej Pletnia, Wiktor Perdek

Frygia: Michalina Drozdowska, Thais Henrique Rocha

Egina: Mitsuki Noda, Irina Cyrul

Niewolnicy: Rhaphael Molenaar – Giulia Roberto / Magdalena Matejko; Alberto Pecetto / Douglas De Oliveira Ferreira – Clara Ushizaka / Maja Liszczyk; Karl Picuira – Elen Picuira / Małgorzata Timofiejew; Nicholas Montero – Julia Malejka / Ellen Bremer-Skwarek; Karol Pluszczewicz - Thais Henrique Rocha / Oliwia Gajdzik; Francesco Tosto – Lara Ern / Daria Nasedkyna; Giovanni Bruscino – Alina Landgraf / Kinga Majewska; Wiktor Perdek / Maciej Pletnia – Irina Cyrul / Julia Bielska; Douglas De Oliveira Ferreira / Alberto Pecetto – Michalina Drozdowska / Alina Landgraf / Thais Henrique Rocha

Rzymianki: Lara Ern, Giulia Roberto, Madgdalena Matejko, Ellen Bremer-Skwarek, Irina Cyrul, Kinga Majewska, Daria Nasedkyna, Elen Picuira, Julia Malejka, Alina Landgraf, Julia Bielska, Thais Henrique Rocha, Maja Liszczyk, Clara Ushizaka, Oliwia Gajdzik, Małgorzata Timofiejew

Rzymianie: Rhaphael Molenaar, Giovanni Bruscino, Wiktor Perdek / Maciej Pletnia, Nicholas Montero, Francesco Tosto, Karl Picuira, Karol Pluszczewicz

Kurtyzany: Clara Ushizaka / Maja Liszczyk, Thais Henrique Rocha / Magdalena Matejko, Giulia Roberto / Małgorzata Timofiejew, Elen Picuira / Julia Bielska, Lara Ern / Daria Nasedkyna, Alina Landgraf / Julia Malejka, Daria Nasedkyna, Maja Liszczyk, Magdalena Matejko

Rzymianie Wojsko: Wiktor Perdek / Maciej Pletnia, Alberto Pecetto / Douglas De Oliveira Ferreira, Giovanni Bruscino, Rhaphael Molenaar, Nicholas Montero, Karl Picuira, Karol Pluszczewicz, Francesco Tosto

Amazonki: Ellen Bremer-Skwarek, Kinga Majewska, Klara Lisek, Julia Bielska, Małgorzata Timofiejew

Gladiatorzy: Nicholas Montero, Rhaphael Molenaar, Kinga Majewska, Klara Lisek, Karl Picuira, Ellen Bremer-Skwarek, Giovanni Bruscino, Julia Bielska, Francesco Tosto, Karol Pluszczewicz

Uczniowie Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej im. Ludomira Różyckiego 

Studenci Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie - filia w Bytomiu