Luiza Miller. Intryga i miłość

Obsada: 

LUISA MILLER: Gabriela Legun, Izabela Matuła, Anna Wiśniewska-Schoppa

FREDERICA: Anna Borucka, Renata Dobosz

RODOLFO: Andrzej Lampert, Łukasz Załęski

MILLER: Andrzej Dobber, Stanislav Kuflyuk, Adam Woźniak

WALTER: Grzegorz Szostak, Aleksander Teliga, Zbigniew Wunsch

WURM: Bogdan Kurowski, Zbigniew Wunsch, (Michał Goławski)

Arcydzieło włoskiego kompozytora, bazujące na dramacie Friedricha Schillera "Intryga i miłość", jest jednym z najbardziej poruszających dzieł operowych, które mistrzowsko łączy emocjonalną głębię z muzyczną doskonałością. Opera w trzech aktach, skomponowana przez Giuseppe Verdiego do libretta Salvadore Cammarano. Premiera odbyła się 8 grudnia 1849 roku w Teatro San Carlo w Neapolu. Dzieło zachwyca pięknem arii, duetów oraz chóralnych partii, w pełni oddając dramatyczny charakter i intensywne emocje bohaterów. To spektakl, który przeniesie widzów w świat pełen namiętności, dramatycznych zwrotów akcji i muzycznej doskonałości.

Koprodukcja: Opera Sociale di Como, Opera Grand Avignon, Opera de Tours, Opera Śląska Bytom

Streszczenie libretta

Akcja rozgrywa się w Tyrolu w XVII stuleciu.

Akt I

Odsłona 1. Przed domem starego żołnierza Millera, właściciela niewielkiej posiadłości ziemskiej, gromadzą się wie­śniacy, by złożyć urodzinowe życzenia jego córce Luizie. Luiza dziękuje im, lecz jest niespokojna i smutna - twarz jej roz­promienia się dopiero wówczas, gdy wśród grona wieśniaków dostrzega swego ukochanego Rudolfa. Przedstawia go ojcu, który jednak nie wydaje się zachwycony - pragnąłby, aby jego córka poślubiła człowieka z dobrej rodziny, poważnego i godnego zaufania, a o tym młodzieńcu, znanym wśród wieśniaków pod imieniem Carla, nic właściwie bliższego nie wiadomo. Wszyscy podążają do kościoła - tymczasem Wurm, zarzą­dzający domem Millera, oznajmia na stronie swemu chlebo­dawcy, że mniemany Carlo jest w rzeczywistości Rudolfem, sy­nem hrabiego Waltera. Ta wiadomość miast udobruchać, nie na żarty przeraża starego Millera; jest przekonany, że jego córka wdała się w romans z lekkomyślnym i rozpustnym ary­stokratą. Nie wie on, że Wurm, sam w swoim czasie odrzucony zalotnik Luizy, knuje teraz złowrogą intrygę, aby się zemścić.

Odsłona 2. Rozwijając dalej swą intrygę, Wurm donosi hra­biemu Walterowi o miłości Rudolfa do Luizy, wiedząc, że hrabia uplanował już dla swego syna małżeństwo z księżną Fryderyką von Ostheim. Stary arystokrata słysząc, że Rudolf postępuje wbrew jego zamierzeniom, wpada w gniew i posyła po syna z rozkazem, aby co rychlej powracał na zamek.

Odsłona 3. Miller powiadamia swą córkę, że jej ukochany jest synem hrabiego i ma niebawem poślubić bogatą arystokratkę. Przybywający Rudolf trafia właśnie na moment, gdy stary wojak w uniesieniu przysięga mu zemstę jako uwodzi­cielowi swej córki. Jednak młodzieniec w tak płomiennych słowach mówi o swoim uczuciu dla Luizy i o czystości swoich zamiarów, że pozyskuje serce Millera, który teraz obawia się tylko, jak na wieść o zaręczynach dwojga młodych zareaguje stary hrabia Walter. Jednak Rudolf który zna pewną tajemnicę ciążącą na przeszłości hrabiego, jest dobrej myśli i ma nadzieję zwyciężyć w rozgrywce z ojcem, oto właśnie przybywającym. Pochodzi do ostrej wymiany zdań. Miller żąda satysfakcji od hrabiego, który brutalnymi słowami obraził Luizę, lecz ten każe aresztować starego żołnierza wraz z córką. Rudolf na próżno usiłuje powstrzymać ojca, grożąc mu, że w razie czego wyjawi, w jaki sposób doszedł on do godności i tytułu hrabiowskiego. Uzyskuje tylko tyle, że hrabia odjeżdżając poleca uwolnić Luizę.

Akt II

Odsłona 1. Przyjaciółki Luizy opowiadają jej ze zgrozą, jak hrabiowska straż prowadziła jej ojca przez wieś skutego łańcuchami. Wchodzi Wurm i oświadcza, że chce mó­wić "w cztery oczy" z Luizą, następnie zaś oznajmia jej, iż karą za obrazę hrabiego - swego pana, czego właśnie dopuścił się jej ojciec, jest - śmierć. Istnieje jednak szansa uratowania Millera, jeżeli Luiza zechce napisać list adresowany do Wurma, wyznając, że kocha tylko jego, a miłość do Rudolfa udawała dla zaspokojenia swoich ambicji. Następnie powinna jeszcze Luiza zjawić się na zamku i oznajmić wobec księżnej Ostheim, że Rudolf już jest jej obojętny i zrzeka się wszelkich praw do niego.

Odsłona 2. Wurm relacjonuje hrabiemu, co zdołał osiągnąć od Luizy. Ze swej strony stary hrabia informuje Wurma, iż Rudolf wie, że oni obydwaj zamordowali skrycie poprzedniego pana tych włości, a ponieważ powszechnie mniemano, że uczy­nili to nieznani bandyci, Walter mógł bez przeszkód odzie­dziczyć hrabiowski tytuł. Wurm jest wstrząśnięty i przerażony tą wiadomością. Po jego odejściu hrabia Walter przyjmuje wi­zytę księżnej Fryderyki i oznajmia jej, że Rudolf nie pozyskał uczuć Luizy, która wraz z Wurmem przybyła na zamek, a na zapytanie księżnej potwierdza prawdę tych słów.

Odsłona 3. List Luizy do Wurma, zawierający wymuszone tragiczną sytuacją jej wyznanie miłosne, trafił do rąk Rudolfa, który jest wstrząśnięty domniemaną zdradą swej ukochanej i wyzywa Wurma na pojedynek. W pojedynku tym Wurm od­nosi ranę. Rudolf strzela w powietrze, aby wezwać hrabiego i jego ludzi, a gdy ci się zjawiają - uchodzi niepostrzeżenie. Hrabia, udając żal z powodu swej poprzedniej porywczości, oświadcza, iż chętnie udzieli zgody na małżeństwo Rudolfa z Luizą. Teraz jednak Rudolf, przekonany o niewierności uko­chanej, odrzuca tę propozycję. Hrabia Walter wykorzystuje zręcznie stan duszy młodzieńca, aby go skłonić do rychłego poślubienia księżnej Fryderyki, na co Rudolf, uwierzywszy w jego dobre intencje, chętnie się godzi, pragnąc pocieszyć się po doznanym zawodzie.
 

Akt III

Przyjaciółki odwiedzają smutną Luizę w wiejskim domku. Na jej pytanie, dlaczego hrabiowski zamek jest tak rzęsiście oświetlony, dają różne wymijające odpowiedzi, nie chcąc wyznać, że odbywa się tam wesele Rudolfa i księżnej. W międzyczasie powraca do domu stary Miller, którego hra­bia - dotrzymując słowa - wypuścił z więzienia. Domyśla się on, że Luiza zamierza odebrać sobie życie i jest tym tak wstrząśnięty, że wzruszona Luiza rezygnuje z samobójczych myśli i zgadza się wraz z ojcem opuścić te okolice, aby gdzieś w dalekich stronach znowu zacząć życie spokojne, tylko we dwoje.
Miller odchodzi do swego pokoju, aby wypocząć po ciężkich przeżyciach, zaś Luiza klęka do modlitwy. Przybywa Rudolf wraz ze służącym, którego wnet odsyła, aby co rychlej spro­wadził hrabiego Waltera do domu Millera. Sam wydobywa małą buteleczkę i wlewa jej zawartość do szklanki stojącej na stole. Gdy Luiza go spostrzega, Rudolf pyta ją o list do Wurma, pro­sząc o potwierdzenie, że istotnie list pisany był jej ręką. Usły­szawszy odpowiedź potwierdzającą, prosi Rudolf o szklankę wody. Luiza podaje mu szklankę stojącą na stole, a gdy Rudolf stwierdza, że woda jest dziwnie gorzka, zdziwiona próbuje rów­nież napoju z fatalnej szklanki. Rudolf czyni Luizie gorzkie wyrzuty z powodu jej niewierności i domaga się odpowiedzi na pytanie, czy istotnie kocha Wurma? Ostrzega Rudolf jedno­cześnie Luizę, że jest to ostatnia godzina życia ich obojga. Luiza zrozumiawszy, że oboje wypili truciznę, opowiada Rudolfo­wi szczerze o wszystkich okolicznościach, w jakich musiała ów nieszczęsny list napisać. Za późno pojmuje Rudolf, iż niesłusz­nie posądzał Luizę i że nie było powodu do tego, by oboje mieli już schodzić z tego świata. Wchodzący Miller ku swemu przerażeniu zastaje oboje kochanków już umierających. Rudolf ma jeszcze tylko tyle siły, aby doczekać przybycia hrabiego Waltera wraz z Wurmem i aby swą szpadą dosięgnąć serca nikczemnego Wurma.

Źródło: Przewodnik Operowy Józef Kański, PWM 2021